Hazırsanız, çayınızı kahvenizi alın. Biraz hukuk, biraz mizah ve bolca ‘hadi ya gerçekten öyle mi?’ dedirtecek bilgilerle 703 sayılı KHK dünyasına dalıyoruz.
703 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname Nedir?
703 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK), 9 Temmuz 2018 tarihinde yürürlüğe girerek Türkiye’de devlet yapısını adeta yeniden “formatlayan” bir düzenlemedir. Cumhurbaşkanlığı Hükûmet Sistemi’ne geçişin altyapısını oluşturmak için çıkarılmış bu KHK, klasik anlamda bir “kanun” değil ama etkisi itibarıyla birçok anayasayı gölgede bırakacak kadar güçlü bir yasal düzenlemedir.
Bir erkek mantığıyla bakarsak: “Sorun ne? Parlamenter sistem bitti, Cumhurbaşkanlığı sistemi başladı. Hadi devlet mekanizmasını yeni düzene göre yeniden tasarlayalım.”
Bir kadın mantığıyla bakarsak: “Bu geçişte kurumlar arası ilişkiler bozulmasın, herkes kendini yeni yapıda değerli hissetsin.”
703 sayılı KHK işte tam da bu iki yaklaşımı birleştirerek hem sistemi revize ediyor hem de eski kurumlara “Yeni düzende yeriniz var” diyor.
Devletin Anatomisini Baştan Yazmak
703 sayılı KHK, yaklaşık 219 farklı kanun ve düzenlemede değişiklik yaparak devletin kurumlarını, yetkilerini ve işleyişini yeniden tanımladı. Bakanlık sayısı azaltıldı, bazı kurumlar birleştirildi, bazıları tarihe karıştı. Yani adeta bir “devlet detoksu” yapıldı.
Hukukun karmaşık dünyasında erkeklerin stratejik düşüncesi şöyle derdi: “Gereksiz tekrarlar, çakışan görevler var. Kaldıralım, sadeleştirelim.”
Kadınların empatik sesi ise şöyle seslenirdi: “Evet ama bu kurumların çalışanlarını, tarihini ve kültürünü de unutmayalım.”
703 sayılı KHK tam da bu iki ses arasında bir denge kurmaya çalıştı.
Örneklerle Daha Net Görelim:
– Bakanlık sayısı 26’dan 16’ya düşürüldü.
– Yani bir nevi “devletin gardırobunu temizledik, sadece işe yarayanları bıraktık.”
– Bazı kurullar ve üst düzey kurumlar doğrudan Cumhurbaşkanlığı’na bağlandı.
– “Patronla aradaki gereksiz ara katmanları kaldıralım” mantığı devreye girdi.
– Kamu personel rejimi ve atama usulleri değiştirildi.
– Artık süreçler daha hızlı ama bazen de fazla ‘merkezî’ oldu.
703 Sayılı KHK’nın Getirdikleri: Yenilik mi, Merkezileşme mi?
İşte işin tartışmalı kısmı burada. Kimi hukukçulara göre bu düzenleme devletin modernizasyonu için atılmış cesur bir adımdı. Kimilerine göreyse “çok fazla yetkinin tek elde toplanması” riskini taşıyor.
Erkek mantığıyla: “Hızlı karar alınmalı, bürokrasi azaltılmalı.”
Kadın mantığıyla: “Güç tek elde toplanırsa iletişim ve katılım zayıflar.”
Peki sizce hangisi daha önemli? Hız mı, yoksa denge mi?
Kamu Yönetiminde Yeni Denge Arayışı
703 sayılı KHK ile birlikte devletin işleyişi “dikey” bir yapıya büründü. Eskiden Meclis’in onayı gereken birçok süreç artık Cumhurbaşkanlığı kararıyla yürütülüyor. Bu, bazıları için “etkin yönetim”, bazıları için “kontrolsüz güç” anlamına geliyor.
Mizahi bir benzetmeyle:
Eskiden devlet bir aile gibiydi; baba karar alır, anne fikir verir, çocuklar (kurumlar) kendi işine bakardı. Şimdi ise ailede ‘tek karar mercii’ var ve geri kalan herkes o karara göre konum alıyor.
Provokatif Bir Soru:
703 sayılı KHK ile devlet daha verimli mi oldu, yoksa “tek patron” düzenine mi evrildi?
Sonuç: Devletin Yeni Kostümü
703 sayılı KHK, Türkiye’nin yönetim sistemini temelden değiştiren bir reformdu. Kimi bunu “çağa ayak uydurmak” olarak görüyor, kimine göre ise “kurumsal hafızayı riske atan” bir adımdı. Ama ne olursa olsun, bu kararnameyle artık Türkiye’de kamu yönetimi eski kamu yönetimi değil.
Bir erkek gibi planlı ve sonuç odaklı düşünürsek: “Evet, sistem daha hızlı çalışıyor.”
Bir kadın gibi ilişkisel ve empatik bakarsak: “Ama bazı değerler de yolda kayboldu.”
Söz sizde: Sizce 703 sayılı KHK gerçekten devlet yönetimini daha verimli hâle mi getirdi, yoksa güç dengelerini fazla mı değiştirdi? Yorumlarda fikirlerinizi paylaşın; birlikte tartışalım!